✦ Το ενδογενώς διττόν ελληνικόν σκέπτεσθαι

Κρίσιμος επισήμασις!
Απολύτως ουδεμία υφίσταται σχέσις μεταξύ: (α) της εννοίας του εις το διηνεκές συνυφαίνειν των στατικώς αλληλοεξαρτωμένων και δυναμικώς αλληλεπιδρώντων αξιών, αρχών και ιδανικών, του ελληνικού μας κόσμου και πολιτισμού, και (β) της εννοίας του συμβιβασμού αυτών (τέως Συνδήκτωρ, EI-END):

***

(Η ενδογενώς διπλή ελληνική σκέψη)

Από τον συμβουλευτικόν οργανισμόν ΕΙ·ΕΝD, στο artFMRadio, στις 29.11.2013

[Όποια ή] Όποιος σκέπτεται σήμερα,
σκέπτεται ελληνικά,
έστω κι αν δεν το υποπτεύεται!

Jacqueline deRomilly

Είναι ύβρις η υπεραπλούστευσις της στατικής πολυποικιλίας και της δυναμικής πολυπλοκότητος του ελληνικού μας κόσμου και πολιτισμού. Τούτον τουλάχιστον οριοθετεί η «αγχίνοια» των ελληνικών ανθρώπων, η οποία ετυμολογείται εκ του ρήματος «άγχω», δηλαδή εγγύς ή πλησίον σφίγγω, και του ουσιαστικού «νους».

Δηλώνει δηλαδή, η αρετή της αγχινοίας, τας των ανθρώπων επιθυμίαν και ικανότητα ορθών εκτιμήσεων και κρίσεων. Αμφότεραι η επιθυμία και η ικανότης προαπαιτούνται εις την διαδικασίαν λήψεως δικαίων αποφάσεων, υπέρ της συλλογικής ευδαιμονίας και της συλλογικής οικονομικής ευμάρειας της ελληνικής πολιτείας.

Ως μία επί μέρους αρετή, η αγχίνοια είναι ευθύνη όλου του ελληνικού αξιακού υπο-συστήματος της επιδιώξεως της Αρετής. Σημαίνει δε η αγχίνοια: διορατικότης, ευστροφία, οξυδέρκεια, οξύνοια,οξύτητα και ταχύνοια του νου των ανθρώπων, δηλαδή επιθυμία και ικανότητα να κατανοούμε άπαντα τα στατικά και δυναμικά πράγματα, σαφώς, και ως αυτά έχουν. Εκ του ρήματος «ευθύνω», δηλαδή ισιώνω, η ευθύνη ή «εύθυνα» είναι μία πρωταρχική πηγή της ελληνικής φιλοσοφίας της Αρετής, ισο·δια·νεμημένη μεταξύ της Αριστείας και της Ελευθερίας, εις την ομηρικήν προτροπήν του ΕΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑι ΑΙΕΝ ΑΡΙΣΤΕΥΕΙΝ!

Ως ένα παράγωγον της αγχινοίας, το επίθετον «αγχίνους» απαντάται ήδη εις τα ομηρικά έπη, όπως π.χ., υπό την μορφήν «αγχίνοος» (Οδύσσεια, 5.332). Αντιδιαμετρικώς δε, αντίθετοι της αρετής της αγχινοίας είναι η κακή «αμβλύνοια» και η πτωχή «βραδύνοια», η νοητική δηλαδή ανικανότης των ανθρώπων.

Ετυμολογικώς, το επίθετον «διττός-ή-όν» δηλώνει την εις διπλούν ωφέλειαν, την οποίαν απολαμβάνουν οι ελληνικώς σκεπτόμενοι άνθρωποι, έστω και εάν πρόκειται περί ελληνοφώνων μόνον. Εκάστη Ελληνίς και έκαστος ΄Ελλην, πλήρην έχομεν επίγνωσιν του φαινομένου τούτου, επίγνωσιν την οποίαν επίσης έχει, π.χ., και ο Νεύτων, ο οποίος οργανώνει τις σημειώσεις του εις την ελληνικήν γλώσσαν (O Νεύτων έγραφε ελληνικά:
http://rizopoulospost.com/o-neytwnas-egrafe-ellhnika/#axzz2ljIM8Zuu).

Ουδείς συσχετισμός υφίσταται μεταξύ του φαινομένου αυτού και φυλετικών τινων δήθεν διακρίσεων των ανθρώπων. Ανεξαρτήτως της φυλετικής μας καταγωγής, καθ’ όλα μεν ίσοι, αλλά ουδέποτε ταυτιζόμενοι, άπαντες οι της ημετέρας παιδείας μετέχοντες άνθρωποι, επί ολοκλήρου της επιφανείας του πλανήτου Γαία, λίαν καλώς γιγνώσκομεν πως το φαινόμενον τούτον οφείλεται εις την στατικήν πολυποικιλίαν των λημμάτων της, όπως και εις την δυναμικήν της πολυπλοκότητα, του διανoητικού δηλαδή εξοπλισμού μιας υψίστης τεχνολογίας, τον οποίον μας προσφέρει η αρχέγονος και αρχέτυπος ελληνική γλώσσα.

Το δε επίρρημα «ενδογενώς» σημαίνει ό,τι εκ των ένδον ή έσω γεννάται, δημιουργείται ή προκαλείται, άνευ εξωγενών ή εξωτερικών παρεμβάσεων. Προέρχεται δε εκ της συνθέσεως των λημμάτων «ένδον», σημαίνοντος εντός ή έσω, και της καταλήξεως «γενώς», εκ του αρχεγόνου, ενεργητικού ρήματος «γεννάω-γεννώ».

Είναι όμως η χρήσις, του εις το διηνεκές δηλούντος απαρεμφάτου «σκέπτεσθαι», εκ του ρήματος «σκέπτομαι», η οποία συνάδει μετά της καθ’ όλα ελληνικής, δια·νοητικής δραστηριότητος του έθους και του έθνους μας, η οποία δια·χρονικώς συμπεριλαμβάνει άπαντα τα του πνεύματος όλων των ανθρώπων δυναμικά φαινόμενα (SnellB. Η Ανακάλυψη του Πνεύματος: Ελληνικές Ρίζες της Ευρωπαϊκής Σκέψης. Μορφωτικό ΄Ιδρυμα Εθνικής Τράπεζας: Αθήναι, Ελλάς, 1997). Εις το ρήμα σκέπτομαι, ετυμολογικώς ανάγεται και η καταγωγή του αρσενικού ουσιαστικού «σκοπός», δηλαδή στόχος, μιας αναγνωρισίμου, επιθυμητής καταστάσεως, η οποία επίσης οδηγεί εις φαινόμενα δυναμικά, όπως, π.χ., την επιθυμίαν και την ικανότητα συνδυασμών και συνθέσεων των ιδεών μας, εφ’ όσον η επίσης αρχέγονος ελληνική λέξις «σκέψις» και η ελληνική γλώσσα, ομού γεννώνται, αξιοποιούνται, αναπτύσσονται και ανελίσσονται διαχρονικώς.

Αποτελεί ένα απτόν παράδειγμα, το οποίον επίσης εκτελεί χρέη ενός αυτόπτου μάρτυρος, επί της διαχρονικής ανελίξεως του ανθρωπίνου πνεύματος, η περίφημος επαγωγή του Ντεκάρτ ή René Descartes: «cogito ergo sum» ή «σκέπτομαι, άρα υπάρχω»! ΄Αγνωστος παραμένει ο πραγματικός λόγος, διά τον οποίον ο Καρτέσιος ή Renatus Cartesius καταχωρεί εις την λατινικήν γλώσσαν, τούτον το περίφημον αυτού πόρισμα: σκέπτομαι, άρα υπάρχω!

Η άγνοια του σκέπτεσθαι αφ’ ενός, όπως και η άγνοια της ελληνικής φιλοσοφίας της Αρετής αφ’ ετέρου, έστω μόνον εκάστη εξ’ αυτών, μας οδηγούν εις πολιτισμικάς κρίσεις. Πρακτικώς, η συναίνεσις εις το ελληνικώς σκέπτεσθαι και την ελληνικήν φιλοσοφίαν της Αρετής, πάντοτε αποτελεί δέσμευσιν επί του πράττειν ή του πρακτέου: η αναζήτησίς των είναι μία αυθεντική, ηθική πράξις, η πράξις της Αρετής.

Η ετυμολογία της λέξεως «φιλοσοφία» αρχικώς προέρχεται από το απαρέμφατον «φιλείν» και το ουσιαστικόν «σοφία». Σημαίνει δηλαδή η λέξις φιλοσοφία πάντοτε το εράν ή φιλείν ―ποτέ το αγαπάν!― την σοφίαν, η δε έφεσις διά την άσκησίν της, ως μιας εκ των επί μέρους αρετών μας, εκ της Φύσεως είναι ριζωμένη εις το των ελληνικών ανθρώπων Ερωτικόν Δαιμόνιον (http://diotimablog.blogspot.com/).

Εκάστη Ελληνίς και έκαστος ΄Ελλην είμεθα ένα υποκείμενον διανοούν, το οποίον αναζητά, αμφισβητεί, αφουγκράζεται, ευρίσκει, περιεργεί και ψηλαφίζει… Μετά του πανικού όμως, ο οποίος τελευταίως επικρατεί, μάλλον έχομεν απολέσει την ριζικήν ουσίαν των ελληνικών ανθρώπων: δεν αμφισβητούμε πλέον, ούτε καν ψάχνουμε, αλλά ευκόλως υποτασσόμεθα εις απόψεις κενάς περιεχομένου, τυποποιημένας, άνευ της επιθυμίας και άνευ της ικανότητός μας να αμφισβητούμε τα της ακατονομάστου ύβρεως τερατώδη ψέμματα, της καθημερινής προπαγάνδας του καθεστώτος της τυραννικής κομματοκρατίας.

Εις την ελληνικήν γραμματείαν, η λέξις «ύβρις-ύβρεως» και «ύβρεις-ύβρεων» είναι η βρισιά ή ύβρη της αλαζονικής συμπεριφοράς, της αυθαδείας ή της υπερβάσεως του μέτρου, λόγω ενός υπερβολικού πάθους ή της αυταπάτης μιας υπερβολικής δυνάμεως. Κατά τον Γεώργιο Σαριαννίδη, ως ένα αναπόσπαστον τμήμα της ελληνικής γραμματείας, η ύβρις φαίνεται πως ακολουθεί πιστά τον της νεο-μετα-μοντέρνας προσωρινότητος ελληνικόν μας κόσμον (ύβρις→άτη→νέμεσις→τίσις, μια συμπαντική νομοτέλεια: http://www.mykonosticker.com/2012/06/blog-post_2620.html).

Ο ελληνικός λοιπόν άνθρωπος διαπράττει ύβριν όταν υπερεκτιμά τις ικανότητες και την δύναμίν του, όχι μόνον σωματικώς, αλλά κυρίως οικονομικώς, πολιτικώς και στρατιωτικώς. Συμπεριφέρεται τοιουτοτρόπως με τρόπον αλαζονικόν, απρόσεκτον, βίαιον και προσβλητικόν, έναντι όχι μόνον των νόμων της πολιτείας, αλλά και έναντι νόμων θείων, δηλαδή των εκ του ελληνικού μας κόσμου και πολιτισμού, κωδικοποιημένων αξιακών συστημάτων και φυσικών δυνάμεων.

Eνεργοποιεί τούτη η κακοήθης συμπεριφορά το γνωστόν σχήμα ύβρις→άτη→νέμεσις→τίσις, της συμπαντικής νομοτελείας του ελληνικού κόσμου, συμπεριφορά η οποία αντανακλάται επί της συλλογικότητος των ανθρώπων. Καθόσον εκάστην των δράσεών μας, οριοθετούν οι της Αρετής ρητοί και άγραφοι νόμοι, οι οποίοι επιβάλλουν όρια επί των πράξεών μας, διαπράττομεν ύβριν όταν παρουσίαζομεν συμπεριφοράν, η οποία επιχειρεί να υπερβεί την θνητήν μας φύσιν, με άμεσον συνέπειαν την προσβολήν και τον εξοργισμόν της Φύσεως.

Το παράδειγμα του πύργου της Βαβυλώνος

Ο πύργος της Βαβυλώνος ή «Βαβέλ», κατά το ιουδαϊκόν της όνομα, αποτελεί ένα απτόν παράδειγμα της αεροστεγώς σπειροειδούς συνυφάνσεως (intertwining) αιτίου και αιτιατού, της συμπαντικής του κόσμου νομοτελείας (Σχ. 1). Δείχνει δηλαδή η αφήγησις του πύργου της Βαβυλώνος, εις το ΙΑ´ (ενδέκατον) κεφάλαιον του βιβλίου «Γένεσις», της Παλαιάς Διαθήκης, το πόσον αεροστεγής είναι η σπειροειδής συνύφανσις αιτίου και αιτιατού, εντός της συμπαντικής νομοτελείας του κόσμου.

΄Ενα κλασικόν παράδειγμα του αρχετύπου ή archetype «Όρια της Αναπτύξεως» ή «Limits to Growth» (systems thinking:http://www.systems-thinking.org/), των ανθρωπίνων μας πράξεων, τας οποίας οριοθετούν οι της ελληνικής μας Αρετής ρητοί και άγραφοι νόμοι, ο πύργος της Βαβέλ αναφέρεται εις ένα υψηλόν κτίριον, προφανώς ένα πολιτιστικόν κέντρον της Μεσοποταμίας, το οποίον οικοδομείται με σκοπόν την αύξησιν της εξουσίας και της φήμης των οικοδόμων του, και στόχον να φθάσει «μέχρι τον ουρανόν»! Λόγω όμως της βλασφημίας ή ύβρεως τούτης, ο της θεότητος αριννύς θυμός συγχύζει τις γλώσσες των οικοδόμων του, με αποτέλεσμα να καταστεί αδύνατος η ολοκλήρωσις του πύργου, ενώ αυτοί διασπείρονται εις όλον τον γνωστόν τότε κόσμον (http://el.wikipedia.org/wiki/Πύργος_της_Βαβέλ).

————————————————

Ιστορικώς, η πόλις της Βαβυλώνoς θα πρέπει κάποτε να υπήρξε ένας αφάνταστα συναρπαστικός τόπος. Ακόμη και οι εκφράσεις, οι σχετικές με τον πρώτον μήνα του εγγάμου βίου ενός ζευγαριού, δηλαδή ο «μήνας» ή η «σελήνη», αλλά και το «ταξίδι του μέλιτος» (honeymoon), προέρχονται από εκεί: διότι περίπου πριν από 4.000 χρόνια, στην Βαβυλώνα, σύμφωνα με την εκεί παράδοσιν, ο πατέρας της νύφης, επί ένα μήνα, καθημερινώς προσέφερε στον γαμπρό «υδρόμελον», ένα αλκοολούχον ποτόν, με μέλι!

Η δε λέξις «πύργος» απαντάται μεν εις τον Όμηρον, όμως πλείσται όσαι έχουν διατυπωθεί εκδοχαί, διά την ετυμολογίαν της. Κάποιοι γλωσσολόγοι την θεωρούν προελληνικήν, δηλαδή πελασγικήν, ενώ άλλοι συνδέουν την λέξιν μετά της ομηρικής ακροπόλεως της Τροίας, «Πέργαμος», η οποία επίσης είναι αγνώστου ετυμολογικής προελεύσεως.

Ακόμη και η ινδοευρωπαϊκή ρίζα «*bergh-», δηλαδή ύψωμα, έχει συνδεθεί με το ομηρικόν λήμμα «πύργος». Τέλος, υπάρχει και η φαιδρά εκδοχή, η οποία ανάγει την καταγωγήν της ομηρικής λέξεως εις της ρίζαν «*burg-», της αρχαίας γερμανικής γλώσσης!

Έξοχον ενδιαφέρον παρουσιάζει η παρατήρησις των συνειρμών της ανθρωπίνης σκέψεως, όπως επίσης και εκείνη της ανυπαρξίας συνειρμών. Επίσης έξοχος, αλλά και άρδην χρήσιμος, είναι η κίνησις του σκέπτεσθαι των ανθρώπων, όταν τούτο καθίσταται σπειροειδές ή σφαιρικόν, όχι μόνον εις το προσωπικόν, αλλά και εις το κοινωνικόν επίσης ή συλλογικόν επίπεδον, π.χ., βλ. «Νοόσφαιρα: ένα πολλά υποσχόμενο πείραμα» (http://www.ramnousia.com/2012/12/noosfaira.html#.UpbI4ihwY22), αλλά και «Noosphere» (http://en.wikipedia.org/wiki/Noosphere).

Το ελληνικόν λοιπόν σπειροειδές ή σφαιρικόν σκέπτεσθαι επαυξάνει την επιθυμίαν και την ικανότητα των ανθρώπων, διά την εφαρμογήν, υλοποίησιν ή χρήσιν της κριτικής μας σκέψεως, όχι μόνον προσωπικώς, αλλά και κοινωνικώς ή συλλογικώς. Η διάταξις δε του τριπτύχου των σχετικών μεταβλητών, των μεταβλητών δηλαδή ικανών να επαληθεύουν την αφήγησιν του πύργου της Βαβυλώνος, είναι: η «΄Επαρσις των οικοδόμων», το «΄Υψος του πύργου» και ο «Θυμός θεότητος» (Σχ. 1).

Συνδέει δε εις το Σχ. 1, τις μεταβλητές ΄Επαρσις των οικοδόμων και ΄Υψος του πύργου, ένας θετικός (+) βρόχος αναδράσεως ή μία θετική (+) σπείρα τάσεως (drifting feedback loop). Ceterisparibus, δηλαδή κρατώντας τις υπόλοιπες μεταβλητές σταθερές, το διαρκώς αυξανόμενον ύψος του πύργου ενισχύει την έπαρσιν των οικοδόμων του, ενώ η διαρκώς αυξανομένη έπαρσις των οικοδόμων του, κατόπιν μιας χρονικής καθυστερήσεως ή υστερήσεως, επίσης ενισχύει την αύξησιν του ύψους του πύργου (βλ. τον αριστερόν βρόχον αναδράσεως ή την αριστεράν σπείραν τάσεως, Σχ. 1).

Όσον αυξάνεται το ύψος του πύργου, τόσον περισσότερον αλαζόνες νιώθουν οι οικοδόμοι του. Και αυξάνει τούτον την επιθυμίαν των να συνεχίζουν να τον οικοδομούν, ακόμη υψηλότερον!

Τοιουτοτρόπως λειτουργεί έκαστος ενισχυτικός ή θετικός (+) βρόχος αναδράσεως ή εκάστη ενισχυτική ή θετική (+) σπείρα τάσεως, ενώ κάθε σύστημα περιγράφεται πλήρως, μέσω θετικών (+) βρόχων αναδράσεως ή σπειρών τάσεως (driftingfeedbackloops), και αρνητικών (–) βρόχων αναδράσεως ή σπειρών ισοζυγίου (balancing feedback loops). Κρατώντας τις υπόλοιπες μεταβλητές σταθερές, η διαχρονική επίδρασις ενός θετικού (+) βρόχου αναδράσεως ή μιας θετικής (+) σπείρας τάσεως είναι εκείνη της αυτο-ενισχύσεώς του/της, ώστε οι ενσωματωμένες μεταβλητές του/της ελικοειδώς ή σπειροειδώς, είτε να αυξάνονται ή να μειώνονται διαρκώς, άνευ ορίου.

Η ταχεία όμως αύξησις του ύψους του πύργου επικαλείται μίαν συμπαντικήν δύναμιν, ένα όριον περιοριστικόν. Διαχρονικώς, η ανόητος αλαζονεία, έπαρσις, καύχησις, κομπορρημοσύνη, οίησις ή υπεροψία των οικοδόμων του πύργου, μέσω του συνεχώς αυξανομένου ύψους αυτού, με μίαν αναίδειάν τινα χλευάζει την της θεότητος αταραξίαν.

Αριννύς λοιπόν καθίσταται τοιουτοτρόπως ο της θεότητος θυμός. Λόγω της εκλαμβανομένης ως βλασφημίας ή ύβρεως των οικοδόμων του πύργου της Βαβυλώνος, η της θεότητος αριννύς οργή συγχύζει τις γλώσσες των οικοδόμων του, με αποτέλεσμα να καταστεί αδύνατος η ολοκλήρωσις του πύργου, ενώ αυτοί διασπείρονται, εις όλον τον γνωστόν τότε κόσμον.

Εις το Σχ. 1, τις μεταβλητές ΄Υψος του πύργου, και Θυμός θεότητος, τις συνδέει ένας αρνητικός (–) βρόχος αναδράσεως ή μία αρνητική (–) σπείρα ισοζυγίου (balancing feedback loop). Κρατώντας τις υπόλοιπες μεταβλητές σταθερές, ceterisparibus δηλαδή, το διαρκώς αυξανόμενον ύψος του πύργου ενισχύει τον της θεότητος θυμόν, κατόπιν μιας χρονικής καθυστερήσεως ή υστερήσεως, ενώ η διαρκώς αυξανομένη της θεότητος οργή προκαλεί την θεϊκήν παρέμβασιν (βλ. τον δεξιόν βρόχον αναδράσεως ή την δεξιάν σπείραν ισοζυγίου, Σχ. 1).

Τοιουτοτρόπως λειτουργεί έκαστος εξισορροπητικός ή αρνητικός (–) βρόχος αναδράσεως ή εκάστη εξισορροπητική ή αρνητική (–) σπείρα ισοζυγίου, ενώ κάθε σύστημα περιγράφεται πλήρως, μέσω παρομοίων εξισορροπητικών ή αρνητικών (–) βρόχων αναδράσεως ή σπειρών ισοζυγίου (balancing ornegative feedback loops), και ενισχυτικών ή θετικών (+) βρόχων αναδράσεως ή σπειρών τάσεως (driftingorpositivefeedbackloops). Κρατώντας τις υπόλοιπες μεταβλητές σταθερές, η διαχρονική επίδρασις ενός εξισορροπητικού ή αρνητικού (–) βρόχου αναδράσεως ή μιας εξισορροπητικής ή αρνητικής (–) σπείρας ισοζυγίου είναι εκείνη της αυτο-εξισορροπήσεώς του/της, ώστε οι ενσωματωμένες μεταβλητές του/της, είτε να αυξάνονται ή να μειώνονται διαρκώς, σταδιακά προσεγγίζουσες ένα, είτε ρητώς ή σιωπηρώς δεδηλωμένον, προκαθορισμένον όριον.

΄Ενα ακόμη κλασικόν παράδειγμα του αρχετύπου ή archetype ενός εξισορροπητικού ή αρνητικού (–) βρόχου αναδράσεως ή σπείρας ισοζυγίου (balancing ornegative feedback loop), είναι εκείνος τον οποίον συχνά αντιμετωπίζει μία ιδιωτική επιχείρησις ή ένας κοινωνικός θεσμός. Όθεν, ποτέ δεν πρέπει μία ιδιωτική επιχείρησις ή ένας κοινωνικός θεσμός να προσπαθεί να αυξήσει μόνον την ζήτησιν των προϊόντων ή υπηρεσιών της/του, άνευ της ταυτoχρόνου ανελίξεως και αναπτύξεως της ικανότητος παροχής των.

Διαφορετικά, η αρχικώς αυξανομένη ζήτησις δρα μέσω του συστήματος της αγοράς αγαθών ή υπηρεσιών, έτσι ώστε η ζήτησις σύντομα πάλι να μειώνεται. Δεν είναι τούτος ένας από τους λόγους, που τόσες ιδιωτικές επιχειρήσεις και τόσοι κοινωνικοί θεσμοί εργάζονται τόσον σκληρά, αλλά δεν σημειώνουν καμμίαν ουσιαστικήν πρόοδον;

Διαβάθμισις διαστάσεων της Αρετής

Το ως άνω παράδειγμα του πύργου της Βαβυλώνος, της αεροστεγώς σπειροειδούς συνυφάνσεως αιτίου και αιτιατού, εις την συμπαντικήν νομοτέλειαν του κόσμου, όπως επίσης και το παράδειγμα της τραγωδίας του Σοφοκλέους «Αντιγόνη», το οποίον παρατίθεται ακολούθως, αμφότερα απαιτούν την διαβάθμισιν ορισμένων επί μέρους αρετών, του ελληνικού υπο-συστήματος της Αρετής. Διότι πέραν των επί μέρους αρετών της αγχινοίας και της ευθύνης, η επιδίωξις της Αρετής, επίσης συμπεριλαμβάνει και άλλες, μεγάλου πλήθους, επί μέρους αρετές: ανδρεία, απλότης, αρμονία, ειλικρίνεια, ελευθεριότης, ευθύτης, ευσέβεια, μακροθυμία, μεγαλοδωρία, μεγαλοψυχία, παρρησία, υπερηφάνεια ή υπερηφανία, φιλία, φιλότης, φιλοτιμία ήφιλότιμον, φρόνησις, χαριστικότης και χρηστότης.

Είναι όμως, οι επί μέρους αρετές της μακροθυμίας, της μεγαλοψυχίας, της υπερηφανείας ή υπερηφανίας, και της φιλοτιμίας ή του φιλοτίμου, οι οποίες απαιτούν άμεσον διαβάθμισιν (Σχ. 2). Καθόσον είναι η καθ’ υπερβολήν έκτασις ή η διά·τασις, των επί μέρους τούτων αρετών, που ενεργοποιούν την κακοήθη συμπεριφοράν των ανθρώπων, η οποία με την σειράν της ενεργοποιεί το γνωστόν σχήμα ύβρις→άτη→νέμεσις→τίσις, της συμπαντικής νομοτελείας, του ελληνικού μας κόσμου και πολιτισμού.

————————————————

Παρενθετικώς, εις το Σχ. 2, η Αντιγόνη εμπρός εις τον νεκρόν Πολυνείκη είναι έργον του Νικηφόρου Λύτρα (1865), και φυλάσσεται εις την Εθνικήν Πινακοθήκην (πηγή: http://el.wikipedia.org/wiki/Συνείδηση), μιας και η κάθε κακοήθης συμπεριφορά έστω και ενός ανθρώπου, αμέσως αντανακλάται επί ολοκλήρου της συλλογικότητος του είδους μας. Επειδή δε οι της ελληνικής Αρετής ρητοί και άγραφοι νόμοι οριοθετούν εκάστην των δράσεών μας, επιβάλλοντας ηθικούς φραγμούς και όρια επί των πράξεών μας, ύβριν διαπράττομεν, όταν η καθ’ υπερβολήν των αρετών μας έκτασις ή διά·τασιςεπιχειρεί την υπέρβασιν της θνητής μας φύσεως, ώστε να εξομοιωνώμεθα με το θείον, με άμεσον συνέπειαν την προσβολήν και τον εξοργισμόν του.

Το Σχ. 2 δείχνει το πού ακριβώς δύναται να οδηγεί τους ανθρώπους, η εις τα άκρα ή η καθ’ υπερβολήν έκτασις ή διά·τασις των επί μέρους αρετών της μακροθυμίας, της μεγαλοψυχίας, της υπερηφανείας ή υπερηφανίας και της φιλοτιμίας ή τουφιλοτίμου. Αφ’ ενός μεν, οδηγούμεθα εις τας υβριστικάς καταστάσεις της μετριοπαθείας, της μετριότητος, της μετριοφροσύνης και της ταπεινοφροσύνης (βλ. αριστερόν τμήμα, Σχ. 2), αφ’ ετέρου δε, οδηγούμεθα εις τας επίσης υβριστικάς καταστάσεις της αλαζονείας ή επάρσεως, καυχήσεως, κομπορρημοσύνης, οιήσεως και υπεροψίας (βλ. δεξιόν τμήμα, Σχ. 2).

Εις τους τοίχους του προνάου του ναού του Απόλλωνος, εν Δελφοίς, έχουν καταγραφεί τα εξής παραγγέλματα Αρετής: κάτω αριστερά, το «ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ» (να γνωρίζεις τον εαυτόν σου), κάτω δεξιά, το «ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ» (να αποφεύγεις την υπερβολήν). Ανάμεσά των, εις την κορυφήν, το περίφημον «Ε» ή «ΕΙ», το οποίον τα συνοψίζει και τα ολοκληρώνει, εις ένα αρμονικόν τρίπτυχον ισορροπίας (Σχ. 2).

Ακολουθώντας την «μέσην οδόν» της αρμονίας και του μέτρου, οδηγούμεθα εις την ολοκλήρωσιν της υπάρξεώς μας: ΝΑ ΕΙΣΑΙ! Το παράγγελμα τούτο υποκρύπτει την ισορροπίαν ή μεσότητα της δυάδος των άκρων ενός διπόλου: της αγνοίας από την μία πλευράν και της υπερβολής ή ελλείψεως μέτρου από την άλλην (Σχ. 2).

Αμφότερα τα παραδείγματα του παρόντος πονήματος, (α) ο πύργος της Βαβυλώνος (Σχ. 1) και (β) η του Σοφοκλέους τραγωδία «Αντιγόνη» (Σχ. 3), εστιάζουν μόνον εις την δευτέραν ή δεξιάν πλευράν των ως άνω περιπτώσεων, δηλαδή της καθ’ υπερβολήν εκτάσεως ή διατάσεως των επί μέρους αρετών της μακροθυμίας, της μεγαλοψυχίας, της υπερηφανείας ήυπερηφανίας και της φιλοτιμίας ή του φιλοτίμου, η οποία οδηγεί εις τας υβριστικάς καταστάσεις της αλαζονείας ή επάρσεως, καυχήσεως, κομπορρημοσύνης, οιήσεως και υπεροψίας (βλ. δεξιόν τμήμα, Σχ. 2). Η ανάπτυξις και η παρουσίασις παραδειγμάτων της πρώτης ή αριστεράς πλευράς της εκτάσεως ή διατάσεως των επί μέρους τούτων αρετών (βλ. αριστερόν τμήμα, Σχ. 2), λίαν συντόμως θα αποτελέσουν το περιεχόμενον ενός μελλοντικού πονήματος.

Το παράδειγμα της τραγωδίας του Σοφοκλέους «Αντιγόνη»

Η του Σοφοκλέους τραγωδία «Αντιγόνη» είναι ένα κλασικόν παράδειγμα του αρχετύπου ή archetype, της «Τραγωδίας των Κοινών» ή «Tragedy of the Commons» (systems thinking: http://www.systems-thinking.org/), των πράξεών μας δηλαδή, τας οποίας οριοθετούν οι της ελληνικής μας Αρετής ρητοί και άγραφοι νόμοι. Λόγω του ψυχαγωγικού οφέλους, το οποίον η ελληνική τραγωδία προσφέρει εις τους εντολείς πολίτες, υπό την μορφήν της «αριστοτελικής καθάρσεως», αύτη αποτελεί ένα αναπόσπαστον τμήμα του δικτύου υποστηρίξεως (support net) της ελληνικής πολιτείας (βλ., Οι εξελικτικές φάσεις της τεχνολογίας της ελληνικής πολιτείας: https://tonoikaipnevmata.wordpress.com/2013/10/11/οι-εξελικτικές-φάσεις-της-τεχνολογία-3/): «…ΔΙ’ ΕΛΕΟΥ ΚΑΙ ΦΟΒΟΥ ΠΕΡΑΙΝΟΥΣΑ, ΤΗΝ ΤΩΝ ΤΟΙΟΥΤΩΝ ΠΑΘΗΜΑΤΩΝ ΚΑΘΑΡΣΙΝ» (Αριστοτέλους Ποιητική, 1449 β25).

Επί πλέον, η ελληνική τραγωδία υποδεικνύει τον δρόμον, τον οποίον δύνανται, εις την νεο-μετα-μοντέρναν μας προσωρινότητα, να ακολουθήσουν οι άνθρωποι, προκειμένου να διαχειρισθούν «δημόσια και ιδιωτικά πράγματα» (Η Αντιγόνη, η γενετική μηχανική, η ύβρις και το φρονείν:(http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_7_29/04/01_I7064436=I7064436=|01&01-0401!cod290401$32872.html). Η του Σοφοκλέους τραγωδία «Αντιγόνη» διατυπώνει σαφώς την προβληματικήν (laproblématique) των εντολέων πολιτών της ελληνικής πολιτείας, οι οποίοι πρέπει συλλογικώς να θεσπίζουν τα κατάλληλα κριτήρια, ώστε να αποφασίζουν δικαίως υπέρ της συλλογικής των ευδαιμονίας και της συλλογικής οικονομικής των ευμάρειας.

Σύνοψις της τραγωδίας

Ο Ετεοκλής και ο Πολυνείκης, αδέλφια της Αντιγόνης και διάδοχοι του πατρός αυτών Οιδίποδος, αλληλοφονεύονται εις μάχην έξωθεν των Θηβών. Ο μεν Ετεοκλής υπερασπίζεται το πάτριον έδαφος, ο δε ο Πολυνείκης διεκδικεί, με την βοήθειαν ξένων όμως δυνάμεων, την τήρησιν συμφωνίας, διά την εναλλαγήν της εξουσίας του Ετεοκλέους.

Λόγω της βοηθείας ξένων δυνάμεων, ο Πολυνείκης θεωρείται προδότης. Εν τω μεταξύ, oKρέων, αδελφός του Οιδίποδος και θείος των αλληλοφονευθέντων, ανέρχεται εις τον βασιλικόν θρόνον των Θηβών.

Επιθυμώντας την εδραίωσιν της εξουσίας του, όπως επίσης και διά να διδάξει δήθεν, εις τον λαόν των Θηβών, την υποταγήν εις τους νόμους του, ο Kρέων αποφασίζει και διατάσσει να αποδοθούν νεκρώσιμες τιμές εις τον πατριώτη Ετεοκλή. Φρονεί όμως ο Kρέων, πως πρέπει να αφεθεί το πτώμα του προδότου Πολυνείκους άταφον, ώστε να κατασπαραχθεί από όρνεα.

Αποφασίζει και διατάσσει μάλιστα ο Kρέων, ότι όποιος παραβεί την προσταγήν του, τιμωρείται διά θανάτου. ΄Ομως, η Αντιγόνη αρνείται την οιανδήποτε διάκρισιν μεταξύ των αδελφών της.

Αποφασίζει τοιουτοτρόπως η Αντιγόνη να αποδώσει τας πρέπουσας κατ’ αυτήν τιμάς εις τον Πολυνείκη, σαφώς γνωρίζουσα πως, μετά την πράξιν της, την περιμένει ο θάνατος. Είναι λοιπόν 2 (δύο) οι αντιμαχόμενες αρχές, τις οποίες κακώς εκλαμβάνουν ως ιδανικά, η Αντιγόνη και ο Kρέων, ενώ, διά των πράξεών των, καθ’ υπερβολήν τας ωθούν εις έκτασιν ή διάτασιν, εις τα άκρα: είναι οι νόμοι του θείου και οι νόμοι των ανθρώπων, αντιστοίχως.

Βεβαίως ο Σοφοκλής δεν θεωρεί ασυμβίβαστες τις αρχές τούτες. Οι άνθρωποι πρέπει να αποκτούμε την επιθυμίαν και την ικανότητα να τις συνυφαίνουμε, μέσω του φρονείν, δηλαδή της αρετής της φρονήσεως, την οποίαν μετά αφειδούς χαριστικότητος μας παρέχει, ως ευθύνοντας ανθρώπους, η αδιάλειπτος, συνεχής εξάσκησις της αρετής της αγχινοίας.

Αξίζει να σημειωθεί εδώ, η κρίσιμος διαφορά μεταξύ των αρχών και των αξιών ή ιδανικών μας. Εις τον ελληνικόν μας κόσμον και πολιτισμόν, η ολότης του συστήματος αξιών ή ιδανικών παραμένει διαχρονικώς αμετάβλητος εις το διηνεκές.

Δηλαδή, διά μέσου της σπείρας του χρόνου, ποτέ δεν μεταβάλλονται, ούτε οι αξίες μας, ούτε τα ιδανικά μας. Απεναντίας, οι αρχές μας μεταβάλλονται διαρκώς, είτε αυτές αναφέρονται εις νόμους του αστικού και του ποινικού δικαίου ή εις νόμους θεϊκούς, αναλόγως βεβαίως της μεταλλάξεως του θρησκευτικού προσήμου των ανθρώπων.

΄Υβρις→άτη→νέμεσις→τίσις

Τόσον όμως η Αντιγόνη, όσον και ο Kρέων, αμφότεροι υπερασπίζονται τις αρχές των απολύτως, καθ’ υπερβολήν, εξαντλώντας τα «΄Ορια νόμων θεϊκών και της πολιτείας» ή του υποκαταστάτου της πολιτείας, την οποίαν πολιτείαν ήδη υποβιβάζει, εις ένα υποκατάστατον αυτής, η επιβολή του τυραννικού καθεστώτος του Κρέοντος. Αμφοτέρων λοιπόν οι πράξεις συνιστούν ύβριν (Σχ. 3).

Eιδικώς, oι μεταβλητές «΄Επαρσις της Αντιγόνης» και «Πράξεις της Αντιγόνης» εκφράζουν τον τρόπον, με τον οποίον η Αντιγόνη υπερασπίζεται, μέσω των πράξεών της, θείους νόμους. Εντός της θετικής (+) σπείρας τάσεως της Αντιγόνης (αριστερόν τμήμα, Σχ. 3), η ΄Επαρσις της Αντιγόνης, προέρχεται από την υπεράσπισιν νόμων θεϊκών, τους οποίους η ιδία ενσαρκώνει, έναντι εκείνων του άρδην απολυταρχικού, τυραννικού καθεστώτος του Κρέοντος.

————————————————

Την οδηγεί λοιπόν, η έπαρσίς της, κατόπιν μιας χρονικής καθυστερήσεως ή υστερήσεως, εις πράξεις, οι οποίες διαχρονικώς ενισχύουν την έπαρσίν της. Συνιστούν όμως ύβριν, οι Πράξεις της Αντιγόνης, εφ’ όσον εξαντλούν τα ΄Ορια νόμων θεϊκών και της πολιτείας ή του υποκαταστάτου τουλάχιστον της πολιτείας.

Εις την αρνητικήν (–) σπείραν ισοζυγίου της Αντιγόνης, ενώ αυτή υπερασπίζεται θείους νόμους, η «Ύβρις» τροφοδοτείται από τας καθ’ υπερβολήν Πράξεις της Αντιγόνης. Ακολούθως, μέσω της μεταβλητής ΄Υβρις, και κατόπιν μιας χρονικής καθυστερήσεως ή υστερήσεως, εξαντλούνται τα ΄Ορια νόμων θεϊκών και της πολιτείας.

Ως ένας πόρος, η «Φρόνησις» παρέχει το αναγκαίον περιθώριον εις την Αντιγόνην, ώστε αυτή να μην αμφισβητεί την τυραννικήν εξουσίαν του Κρέοντος, του οποίου οι νόμοι της επιβάλουν τον θάνατον. Τίθεται όμως και η Αντιγόνη εκτός δικαίου, αποδίδοντας τας πρέπουσας κατ’ αυτήν τιμάς εις τον Πολυνείκη, μιας και καμμία πολιτεία, έστω και ένα αυτής υποκατάστατον, ποτέ δεν δύναται να λειτουργεί άνευ νόμων.

Βεβαίως, η της Αντιγόνης επιμονή υπερασπίσεως νόμων θεϊκών, δεν σημαίνει ότι δεν είναι επίσης και νόμος ανθρώπων, ο ενταφιασμός των νεκρών, διά τους κατοίκους της πόλεως των Θηβών. Επίσης, όπως λίαν καλώς γνωρίζει το κοινόν της πρώτης εμφανίσεως αυτής της τραγωδίας, ουδεμία υφίσταται σχέσις μεταξύ της εννοίας της ελληνικής πολιτείας, της εποχής του Σοφοκλέους, και του άρδην απολυταρχικού, τυραννικού καθεστώτος του Κρέοντος, του οποίου τους δήθεννόμους, ο Κρέων δήθεν υπερασπίζεται.

Εντός της θετικής (+) σπείρας τάσεως του Κρέοντος (δεξιόν τμήμα, Σχ. 3), η «΄Επαρσις του Κρέοντος», ενισχύοντας, κατόπιν μιας χρονικής καθυστερήσεως ή υστερήσεως, τας «Πράξεις του Κρέοντος», τον εξαναγκάζει να επιμένει εις μιαν απόφασιν άρδην απολυταρχικήν. Επιτρέπει ίσως, η απολυταρχική του εξουσία, εις τον Κρέοντα, να απαγορεύει την ταφήν του προδότου Πολυνείκους, όχι όμως και το χρέος, το οποίον νιώθει η Αντιγόνη, λόγω νόμων θεϊκών.

Μία ορθή απόφασις οφείλει να συνυπολογίζει όλους τους παράγοντας της στατικής πολυποικιλίας και της δυναμικής πολυπλοκότητος του ελληνικού μας κόσμου και πολιτισμού. Τίποτα βεβαίως δεν δύναται εκ των προτέρων να εγγυηθεί την ορθότητα μιας πράξεως των ανθρώπων.

Καταδικάζοντας όμως το πνεύμα του Πολυνείκους, ο Κρέων επεμβαίνει εις όρια, τα οποία ξεπερνούν ακόμη και την άρδην απολυταρχικήν, τυραννικήν του εξουσίαν. Καθόσον δεν είναι φρόνιμον να επεκτείνεται τούτη, εις μετά θάνατον καταστάσεις (βλ. την αρνητικήν σπείραν ισοζυγίου του Κρέοντος, Σχ. 3).

΄Ισως η ύβρις των ανθρώπων τελικώς να είναι η υπέρβασις των ορίων, τα οποία θέτει η κοσμική ειμαρμένη. Η κοινή των όμως ΄Υβρις, η οποία συντελείται από αμφοτέρους τους πρωταγωνιστάς, συνίσταται εις το ότι δεν διαθέτουν ούτε την επιθυμίαν ούτε την ικανότητα να συζεύξουν ή να συνυφάνουν νόμους θεϊκούς, με τους νόμους της πολιτείας, ξεπερνώντας τοιουτοτρόπως αμφότερα τα ΄Ορια νόμων θεϊκών και της πολιτείας (Σχ. 3).

Κρίσιμος επισήμασις! Απολύτως ουδεμία υφίσταται σχέσις μεταξύ: (α) της εννοίας του εις το διηνεκές συνυφαίνειν των στατικώς αλληλοεξαρτωμένων και δυναμικώς αλληλεπιδρώντων αξιών, αρχών και ιδανικών, του ελληνικού μας κόσμου και πολιτισμού, και (β) της εννοίας του συμβιβασμού αυτών.

Κατόπιν μιας χρονικής καθυστερήσεως ή υστερήσεως, τα ΄Ορια νόμων θεϊκών και της πολιτείας εξαντλούνται. Η κοινή αυτή των πρωταγωνιστών ΄Υβρις τα εξαντλεί, ενώ μόνον η των ανθρώπων Φρόνησις, δηλαδή το του Ηρακλείτου «εν» (απόσπασμα19, 32), ως, θέσει θείου δώρου, πόρος δύναται να τα οριοθετεί (Σχ. 3).

Η κοινή τούτη αρνητική (–) σχέσις, μεταξύ των μεταβλητών ΄Υβρις και ΄Ορια νόμων θεϊκών και της πολιτείας, την οποίαν συμβολίζει το βέλος ή ο μετά της αρνητικής (–) πολικότητος σύνδεσμος, δείχνει πώς ακριβώς, με μία χρονικήν καθυστέρησιν ή υστέρησιν, τα όρια των νόμων εξαντλούνται μέσω της κοινής των πρωταγωνιστών ύβρεως. Είναι δε επίσης τούτον κοινόν, το με αρνητικόν (–) πρόσημον βέλος, το οποίον συνδέει τις 2 (δύο) αρνητικές (–) σπείρες ισοζυγίου της Αντιγόνης και του Κρέοντος (Σχ. 3).

Εκείνο το οποίον ο Σοφοκλής «διδάσκει» μέσω της τραγωδίας του «Αντιγόνη», δεν είναι η τυφλή υπακοή ούτε εις νόμους θεϊκούς, ούτε εις εκείνους της πολιτείας. Διότι η μέσω μιας δογματικής καθ’ υπερβολήν σύγκρουσίς των, δύναται να ενεργοποιεί την ακύρωσιν είτε του θείου ή της πολιτείας.

Αυτό το οποίον ο Σοφοκλής διαχρονικώς μας διδάσκει, σαφώς προβάλλοντάς το, εις τους ακροτελευτίους στίχους τηςΑντογόνης (1347), δεν είναι άλλον από το φρονείν, δηλαδή την Φρόνησιν (Σχ. 3), της συνεκτιμήσεως όλων των δυνατών παραγόντων, εις την στατικήν πολυποικιλίαν και την δυναμικήν πολυπλοκότητα του ελληνικού μας κόσμου και πολιτισμού. Καθόσον συνιστά ύβριν, η υπεραπλούστευσις αυτών, ειδικώς κατά την λήψιν αποφάσεων, οι οποίες αφορούν εις την συλλογικήν ευδαιμονίαν και την συλλογικήν οικονομικήν ευμάρειαν μιας πολιτείας, ελληνικής ή μη.

Η δωδεκαεδρικώς σφαιρική ελληνική κοινωνιοκρατία (ξέχνα τις πυραμίδες!)

ἓν τὸ σοφὸν μοῦνον λέγεσθαι οὐκ ἐθέλει καὶ ἐθέλει Ζηνὸς ὄνομα

Το εν, το οποίον μόνον είναι η φρόνησις, δεν θέλει και θέλει να καλείται μετά του Διός ονόματος

Ηράκλειτος 19(32) *

Αμφότερα τα παραδείγματα του παρόντος πονήματος, (α) ο πύργος της Βαβυλώνος (Σχ. 1) και (β) η του Σοφοκλέους τραγωδία «Αντιγόνη» (Σχ. 3), εστιάζουν εις την φρόνησιν. Καθόσον, μόνον το της φρονήσεως φρονείν δύναται να αποτέπει την εις τα άκρα ή καθ’ υπερβολήν έκτασιν ή διάτασιν (Σχ. 2), των διαχρονικώς αμεταβλήτων αξιών και ιδανικών του ελληνικού μας κόσμου και πολιτισμού.

Λόγω του ότι, ως ένα αναπόσπαστον τμήμα της Αισθητικής, μέσω της διαπαιδαγωγήσεως του ενθουσιασμού μας (LouisAragon), η Τέχνη αυξάνει την ευφυίαν των ανθρώπων ArtMakesYouSmart: http://www.nytimes.com/2013/11/24/opinion/sunday/art-makes-you-smart.html?smid=fb-share&_r=0), απώτερος στόχος μας είναι η συλλογική Aισθητική και Αρετή των ελληνικών ανθρώπων να συγκλίνουν. Διότι, όπως και ο Σοφοκλής μας διδάσκει, το εις το διηνεκές συνυφαίνειν των στατικώς αλληλοεξαρτωμένων και δυναμικώς αλληλεπιδρουσών αξιών, αρχών και αλληλεπιδρώντων ιδανικών, του ελληνικού μας κόσμου και πολιτισμού, τελικώς είναι αυτό το οποίον μας ενδυναμώνει, ως ένα έθος και έθνος ελληνικόν!

Συμβάλλουν τοιουτοτρόπως, συλλογικώς τα ιδανικά του ελληνικού μας κόσμου, αποτελεσματικώς, εις την διαδικασίαν ενός συλλογικού μας αλληλεπιδραστικού, διαδραστικού, εξιδανικευμένου, πολιτικού σχεδιασμού. ΄Ωστε να μεγιστοποιούν την συλλογικήν μας προσέγγισιν εις το απόλυτον μετα-ιδανικόν του ελληνικού μας κόσμου και πολιτισμού: την απεριόριστον πανδεξιότητα ή πανεπάρκειαν του ΕΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑι ΑΙΕΝ ΑΡΙΣΤΕΥΕΙΝ!

Λόγω του κλέους του, ο γνωστός του Πέλοπος ηνίοχος, Σφαίρος, ιδιαιτέρως τιμάται μετά θάνατον, με την ίδρυσιν του ναού της Απατουρίας Αθηνάς, επί της πέριξ της Τροιζηνίας μικράς νήσου, η οποία επίσης προς τιμήν του ονομάζεται Σφαιρία! Υπάρχει βεβαίως και ο μαθητής του Ζήνωνος του Κιτιέως, ΄Ελλην στοχαστής Σφαίρος, ο οποίος διδάσκει εις την των Αθηνών Ποικίλην Στοάν, τον 3ον π.Χ. αιώνα, και εις τον οποίον οφείλομεν την διάδοσιν της θεωρίας της «απαθείας», γνωστής και ως «στωικής απαθείας», προς όλας τας επιθυμίας των ανθρώπων.

Ετυμολογικώς, ο «Σφαίρος» ή «Σφήρος» σημαίνει την πρωταρχικήν, σπειροειδώς περιδινουμένην, σφαιρικήν ταλάντωσιν του σύμπαντος κόσμου. Είναι λεκτικός τύπος του ουσιαστικού «σφαῖρα», μετά αλλαγής γένους.

΄Ομως η σφαίρα είναι ένας γεωμετρικός τόπος σημείων. Τον τόπον αυτόν, τον προσεγγίζει το κανονικόν-πενταγωνικόν-δωδεκάεδρον των πλατωνικών στερεών.

Είναι δηλαδή, το κανονικόν-πενταγωνικόν-δωδεκάεδρον, ένα πρότυπον αναπαραστάσεως των ιερών ιδανικών της διαχειρίσεως της ελληνικής πολιτείας. Συμπεριλαμβάνουν δε τα ιδανικά τούτα, τα οποία συναποτελούν ένα ενιαίον,δωδεκαεδρικόν αξιακόν σύστημα, ως μία ενεργειακή δίνη, σπειροειδώς περιδινούμενον, καθώς το δωδεκάεδρον αυτό προσεγγίζει, αλλά ποτέ δεν αγγίζει, την της τελειώσεως των ιδανικών μας σφαίραν, τα εξής:

α´) Αισθητική,

β´) Αλήθεια,

γ´) Αρετή,

δ´) Αφθονία,

ε´) Διανεμητική δικαιοσύνη, μετά αριθμητικής ισο·δια·νομής των πολιτικών και υλικών αγαθών μεταξύ των πολιτών, και όχι κάποιας τυχαρπάστου αναλογικής ή γεωμετρικής κατα·νομής των, αναλογικώς ή γεωμετρικώς με την ευγενή δήθεν καταγωγήν μερικών κοτζαμπάσηδων,

στ´) Διορθωτική δικαιοσύνη (αναδιανεμητική: αστικός κώδιξ, και ανταποδοτική: ποινικός κώδιξ),

ζ´) Προσωπική ελευθερία ή προσωπικόν ευθύνειν και ελέγχειν,

η´) Κοινωνική ελευθερία ή κοινωνικόν ευθύνειν και ελέγχειν,

θ´) Πολιτική ελευθερία ή πολιτικόν ευθύνειν και ελέγχειν,

ι´) Ισηγορία μετά παρρησίας,

ια´) Ισοκρατία ή ισοπολιτεία, και

ιβ´) Ισονομία, απόλυτος, διότι όλες οι Ελληνίδες και όλοι οι ΄Ελληνες πολίτες, αν και ουδέποτε ταυτιζόμενοι,απολύτως είμεθα καθ’ όλα ίσοι ενώπιον του νόμου, άνευ ουδεμίας προβλεπομένης διαφορετικής μεταχειρίσεως, τυχόν υπο-ομάδων πολιτών, είτε λόγω καταγωγής ή επαγγελματικής, κοινωνικής ή πολιτικής θέσεως, εισοδήματος, φύλου κ.ο.κ.

Είναι βεβαίως η ομηρική προτροπή ΕΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑι ΑΙΕΝ ΑΡΙΣΤΕΥΕΙΝ, το απόλυτον μεταϊδανικόν της απεριορίστουπανδεξιότητος ή πανεπαρκείας του ελληνικού μας κόσμου και πολιτισμού. Προαπαιτεί όμως η ομηρική τούτη προτροπή την επιθυμίαν και την ικανότητα ανθρώπων ελληνικών, ώστε, να επιδιώκουμε, ένας άνθρωπος, ένας θεσμός, μία κοινωνία ή μία πολιτεία, την σφαιρικήν συνέλιξιν (convolution) των συλλογικών μας πολιτικών σκοπών, μέσω του σπειροειδώςπεριδινουμένου δωδεκαέδρου, που προσεγγίζει, αλλά ποτέ δεν αγγίζει, την εις το διηνεκές ανέγγικτον σφαίραν των ελληνικών μας ιδανικών.

Ως επιστέγασμα, κορωνίς ή συνδήκτωρ, το ΑΙΕΝ ΑΡΙΣΤΕΥΕΙΝ ΕΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑι κατέχει θέσιν έξωθεν και υπεράνω της σφαίρας, την οποίαν προσεγγίζει το κανονικόν-πενταγωνικόν-δωδεκάεδρον, του ενιαίου αξιακού συστήματος των ΙΒ´ (δώδεκα) ως άνω ελληνικών μας ιδανικών, ως μία ενεργειακή δίνη, σπειροειδώς περιδινούμενον, εντός και προς την επιφάνειαν αυτής της σφαίρας. Λειτουργικώς το ιγ´ (δέκατον τρίτον) ιδανικόν μας, ως το «κινούν ακίνητον» του Αριστοτέλους (Μετά τα Φυσικά, βιβλίον Λ: http://gerasimos-politis.blogspot.com/2011/09/blog-post_23.html), αλλά και ως εκ της θέσεως πολιτειακού άρχοντος, την οποίαν κατέχει έξωθεν και υπεράνω της σφαίρας των λοιπών μας ιδανικών, το απόλυτον μεταϊδανικόν ΕΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑι ΑΙΕΝ ΑΡΙΣΤΕΥΕΙΝ άγρυπνα ελέγχει, καθοδηγεί και προστατεύει όλον το ενιαίον αξιακόν σύστημα των ΙΒ´ (δώδεκα) ελληνικών μας ιδανικών.

ιγ´) ΑΙΕΝ ΑΡΙΣΤΕΥΕΙΝ ΕΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑι: το απόλυτον μεταϊδανικόν της απεριορίστου πανδεξιότητος ήπανεπαρκείας του ελληνικού μας κόσμου και πολιτισμού. Κατέχει θέσιν έξωθεν και υπεράνω της σφαίρας, την οποίαν σπειροειδώς προσεγγίζει το δωδεκάεδρον, του ενιαίου αξιακού συστήματος των ΙΒ´ (δώδεκα) ως άνω ελληνικών ιδανικών, τα οποία το απόλυτον τούτο μεταϊδανικόν άγρυπνα ελέγχει, καθοδηγεί και προστατεύει.

Ομού όμως, το έξωθεν και υπεράνω της σφαίρας των λοιπών μας ιδανικών ΕΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑι ΑΙΕΝ ΑΡΙΣΤΕΥΕΙΝ, και το περιδινούμενον δωδεκάεδρον των ΙΒ´ (δώδεκα) ελληνικών ιδανικών, από κοινού διαχειρίζονται τις στατικές των αλληλοεξαρτήσεις και δυναμικές των αλληλεπιδράσεις. Τοιουτοτρόπως, ομού συνιστούν το απόλυτον αξιακόν μετά-σύστημα ή υπέρ-σύστημα ιδανικών, του ελληνικού μας κόσμου και πολιτισμού.

Η πρώτη, μεταξύ των στατικών τούτων αλληλοεξαρτήσεων και δυναμικών αλληλεπιδράσεων, αφορά εις τα πρώτα 4 (τέσσαρα) εκ των ως άνω ΙΒ´ (δώδεκα) ελληνικών μας ιδανικών, των κωδικοποιημένων μας αξιακών πυλώνων: (α´) Αισθητική, (β´) Αλήθεια, (γ´) Αρετή και (δ´) Αφθονία. Οι 4 (τέσσαρες) αυτοί πυλώνες υποβαστάζουν την απόλυτον αξιακήν επιταγήν της απεριορίστου πανδεξιότητος ή πανεπαρκείας του ΕΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑι ΑΙΕΝ ΑΡΙΣΤΕΥΕΙΝ.

Η δε δευτέρα, μεταξύ των στατικών αλληλοεξαρτήσεων και δυναμικών τούτων αλληλεπιδράσεων, αφορά εις την αποκλειστικήν λειτουργίαν του ΕΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑι ΑΙΕΝ ΑΡΙΣΤΕΥΕΙΝ, υπέρ της υπέρ πάντων υπερασπίσεως της ελευθέρας βουλήσεως των ανθρώπων. Τουτέστιν, το απόλυτον μεταϊδανικόν ΑΙΕΝ ΑΡΙΣΤΕΥΕΙΝ ΕΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑι άμεσα καθοδηγεί τα ιδανικά, τα οποία αθροιστικώς εμπνέoυν τις επί μέρους ελευθερίες των ανθρώπων: προσωπική + κοινωνική + πολιτική ελευθερία.

Είναι λοιπόν ακριβώς αυτό, το απόλυτον αξιακόν μετά-σύστημα ή υπέρ-σύστημα του συνόλου των ΙΓ´ (δέκα τριών) ελληνικών μας ιδανικών, το οποίον το κανονικόν-πενταγωνικόν-δωδεκάεδρον αναπαριστά, μετά του έξωθεν και υπεράνω της σφαίρας των λοιπών μας ιδανικών, απόλυτον μεταϊδανικόν ΕΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑι ΑΙΕΝ ΑΡΙΣΤΕΥΕΙΝ, προσεγγίζοντας τον σφαιρικόν οργανισμόν της ελληνικής, άρδην ανθρωποκεντρικά και κονωνικοκεντρικά πολιτειακής κοινωνιοκρατίας. Μετά τον αρχέγονον διαχωρισμόν του ελληνικού μας κόσμου, από τα δεσποτικά, τυραννικά καθεστώτα της Ανατολής, η ανθρωποκεντρικά και κοινωνικοκεντρικά ελληνική μας κοινωνιοκρατία συνεχίζει, με τις παρεμβάσεις της Δύσεως, δυστυχώς, να εξελίσσεται ανάποδα, κατιόντως, οπισθοδρομικά και υποανάπτυκτα, αντί να ανελίσσεται ανιόντως, αυξητικώς και εμπρός, εις την ελικοειδώς κινουμένην σπείραν του χρόνου.

Προκειμένου να αναβιώσει και να αποκατασταθεί η ανοδική, σπειροειδής τροχιά του ελληνικού μας κόσμου και πολιτισμού, η ελληνική πολιτειακή κοινωνιοκρατία απαιτεί την άμεσον συμμετοχήν όλων των πολιτών εις το πολιτικόν γίγνεσθαι, θεσμικώς, μετά προτάσεων, επιχειρηματολογίας εις τον μετά παρρησίας διάλογον, εκλογής αντιπροσώπων (delegates), κληρώσεως εκπροσώπων (representatives), όπως και μετά του αυστηροτάτου ελέγχου, όλων των εντολοδόχων εφαρμοστών της πολιτικής. Επί ολοκλήρου της επιφανείας του πλανήτου Γαία, παραδείγματα της ελληνικής μας πολιτειακής κοινωνιοκρατίας παρέχουν, όχι βεβαίως τα τυραννικά καθεστώτα, αλλά μόνον τα μερικώς ή πλήρως αντιπροσωπευτικά πολιτικά συστήματα ή πολιτεύματα, τα οποία δημιούργησε και υλοποίησε ο των εντολέων πολιτών ελληνικός μας κόσμος, όπως είναι π.χ., και η αυθεντική, γνησία ή πραγματική των Αθηναίων κοινωνιοκρατία.

Η κυρία όμως αρχή δομήσεως, το κύριον δομικόν χαρακτηριστικόν του δωδεκαεδρικά σφαιρικού οργανισμού της ελληνικής μας κοινωνιοκρατίας είναι η σφαιρικότης της. Η πυραμιδική ή πυραμιδοειδής ιεραρχία της εξουσίας, των άρδην τυραννικών, δεσποτικών καθεστώτων, δραστικά και ριζοσπαστικά παύει να υφίσταται καν, εντός της σφαιρικότητος της κοινωνιοκρατίας των ελληνικών μας πολιτειών.

Με άλλα λόγια, η των ελληνικών πολιτειών κοινωνιοκρατία δείχνει ή χαρακτηρίζεται από μίαν απόλυτον και παντελή έλλειψιν του κακίστου δαίμονος της πυραμιδικής ή πυραμιδοειδούς ιεραρχίας της εξουσίας. Εντός των ελληνικών μας πολιτειών, όπου οι ιδιότητες των μερών προέρχονται από τις ιδιότητες, που έχουν σχεδιαστεί διά το καθ’ ολοκληρίαν πολιτικόν σύστημα ή πολίτευμα της ελληνικής κοινωνιοκρατίας, ο δωδεκαεδρικά σφαιρικός οργανισμός της έχει 3 (τρεις) θεμελιώδεις αρχές:

α) Η εις την ελευθέραν των βούλησιν εδραιωμένην δυνατότητα, όλων των πεπαιδευμένων μελών της κοινωνίας, να συμμετέχουν σε όλες τις αποφάσεις που την επηρεάζουν, είτε άμεσα, διά της συμμετοχής των εις την εκκλησίαν του Δήμου, ή έμμεσα: είτε μέσω της, διά κληρώσεως, επι-λογής των εκ-προσώπων (representatives) του Δήμου ή μέσω της,διά ψήφου, εκ-λογής των αντι-προσώπων (delegates) του Δήμου, απαραιτήτως μετά ασφαλιστικών δικλείδων αμέσουανακλητότητος, και των αντιπροσώπων (delegates) και των εκπροσώπων (representatives) του Δήμου, προς έλεγχον όλων των εντολοδόχων εφαρμοστών της πολιτικής.

β) Οι επίσης, εις την ελευθέραν των βούλησιν, εδραιωμένες επιθυμία και ικανότης των πεπαιδευμένων μελών της κοινωνίας, προσωπικά ή συλλογικά, να λαμβάνουν και να εφαρμόζουν ή να υλοποιούν αποφάσεις, οι οποίες δεν επηρεάζουν κανένα άλλον, εκτός από τον λήπτη ή τους λήπτες αποφάσεων, αλλά και τους φορείς λήψεως των αποφάσεων αυτών.

γ) Η σφαιρικότης των αρχών της πολιτείας, μετά της παντελούς ελλείψεως του κακίστου δαίμονος της πυραμιδικής ή πυραμιδοειδούς ιεραρχίας της εξουσίας. Λόγω του κακίστου δαίμονος της εξουσίας, σε κάθε ιεραρχία, πλήν της ανωτάτης εξουσίας, η οποία βεβαίως εξαιρείται, ο κάθε άνθρωπος υπόκειται εις μίαν ανωτέραν εξουσίαν. ΄Ομως, εις την των ελληνικών πολιτειών κοινωνιοκρατίαν, όποιος άνθρωπος άρχει άλλων, ταυτοχρόνως τοποθετείται υπό την συλλογικήν αρχήν αυτών των άλλων. Εξ ου και η σφαιρικότης της κοινωνιοκρατίας των ελληνικών πολιτειών.

Το κύριον λοιπόν χαρακτηριστικόν, της σφαιρικής δομήσεως της κοινωνιοκρατίας των ελληνικών πολιτειών, είναι ότι:όποιος άνθρωπος άρχει άλλων ανθρώπων, ταυτοχρόνως τοποθετείται υπό την συλλογικήν αρχήν αυτών των άλλων ανθρώπων. Π.χ.,

α) Εις την των Σπαρτιατών πολιτείαν, αμφότεροι οι 2 βασιλείς, εκ των Αγίδων και Ευρυποντιδών δυναστειών, ταυτοχρόνως τοποθετούνται υπό την συλλογικήν αρχήν των άλλων, «ομοίων» Σπαρτιατών, μέσω των 5 εφόρων, οι οποίοι εκλέγονται ως αντιπρόσωποι (delegates) των ομοίων Σπαρτιατών, είς ανά χωρίον, και υπηρετούν διά 1 (ένα) μόνον έτος. Εκτός του ότι οι 5 έφοροι επιβλέπουν τους 2 βασιλείς, όπως και την κρυπτείαν, είς έφορος πάντοτε ελέγχει εκείνον τον βασιλέα, ο οποίος ηγείται στρατιωτικών εκστρατειών, υπέρ των ομοίων Σπαρτιατών κ.ο.κ.

β) Εις την των Αθηναίων πολιτείαν, οι 3 (τρεις) ίππαρχοι, τους οποίους εκλέγει η εκκλησία του Δήμου ως άρχοντες αμύνης, διά της ψήφου, εκ-λογής των αντι-προσώπων (delegates) του Δήμου, ηγούνται του στρατού των Αθηναίων και προεδρεύουν του λαϊκού δικαστηρίου της ηλιαίας, επί θεμάτων στρατιωτικών καθηκόντων και πταισμάτων. ΄Οπως όλους τους 34 συνολικά άρχοντες αμύνης, έτσι και τους ιππάρχους, τους αξιολογεί, εποπτεύει και κατευθύνει η βουλή, των άνω των 30 ετών, 500 Αθηναίων πολιτών, οι οποίοι επιλέγονται με την σειρά τους, διά της κληρώσεως, της επι-λογής των εκ-προσώπων (representatives) του Δήμου, και ελέγχονται άμεσα από τους ηλιαστές, επίσης διά κληρώσεως, εκ τηςεπι-λογής των εκ-προσώπων (representatives) του Δήμου κ.ο.κ.

Ευχαριστώ πολύ, διά την προσοχήν σας, όπως και διά τον σπειροειδώς τρισδιάστατον χρόνον σας!

Νίκος Γεωργαντζάς

Συνδήκτωρ, ΕΙ·ΕΝD

Αναγνώρισις. Ευχαριστώ την εργάτιδα του χρωστήρος, Βάσια Ζαριφοπούλου, όπως επίσης και τον δημοσιογράφον, Θανάση Τζούβελη, διά την ουσιαστικήν συμβολήν των εις την διαμόρφωσιν του πονήματος τούτου. ΄Απαντα τα λάθη εξακολουθούν να παραμένουν δικά μου.

* Η έννοια των 4 (τεσσάρων) πρώτων λέξεων, αυτού του αποσπάσματος του Ηρακλείτου, έχει ερμηνευθεί ποικιλοτρόπως. Αναλόγως με το πού παρεμβάλλομεν ή όχι ένα κόμμα, μεταξύ διαφόρων ομάδων λέξεων, πέντε διαφορετικές ερμηνείες προκύπτουν:

α) Το εν, το μόνον που είναι φρόνησις, δεν θέλει και θέλει να καλείται μετά του Διός ονόματος.

β) Μόνον εν, η φρόνησις, δεν θέλει και θέλει να καλείται μετά του Διός ονόματος.

γ) Το εν, το οποίον μόνον είναι η φρόνησις, δεν θέλει και θέλει να καλείται μετά του Διός ονόματος.**

δ) Η φρόνησις είναι εν μόνον, και δεν θέλει και θέλει να καλείται μετά του Διός ονόματος.

ε) Η φρόνησις είναι εν, δεν θέλει και θέλει να καλείται μετά του Διός ονόματος.

Ένα άλλο πρόβλημα τίθεται: ο Ηράκλειτος χρησιμοποιεί «Ζηνός» ως γενική της λέξεως «Ζευς», αντί της συνηθισμένης γενικής «Διός». Μερικοί σκέφτονται πως το κάνει με την πρόθεση να οικειοποιηθεί την λαϊκήν ετυμολογίαν, κατά την οποία «Ζηνός» προέρχεται από το «Ζην». Αρκετά βρίσκονται παραδείγματα αυτού του παραλληλισμού, π.χ., λέει ο Aισχύλος στις Ικέτιδες, στίχος 584: «Φυσίζοον γένος τόδε Ζηνός ἐστιν ἀληθῶς».

Εις τον Κρατύλον δε του Πλάτωνος, όπου πολυάριθμες είναι οι ετυμολογικές ταχυδακτυλουργίες μεταφυσικής σημασίας, διαβάζομεν:

…ἔστι δέ οὐ ράδιον κατανοῆσαι, ἀτεχνῶς γὰρ ἔστιν οἷον λόγος τό τοῦ Διός ὄνομα· διελόντες δέ αὐτό διχῇ οἱ μὲν τῷ ἑτέρῳ μέρει, οἱ δὲ τῷ ἑτέρῳ χρώμεθα· οἱ μέν γάρ Ζῆνα, οἱ δὲ Δία καλοῦσιν· …συμβαίνει οὖν ὀρθῶς ὀνομάζεσθαι οἷτος ὁ θεός εἶναι δι’ ὂν ζῆν ἀεὶ πᾶσι τοῖς ζῶσιν ὑπάρχει· διείληπται δὲ δίχα, ὥσπερ λέγω, ἓν ὂν τὸ ὄνομα, τῷ «Διὶ» καὶ τῷ «Ζηνί» (Πλάτωνος Κρατύλος, 396.a.2 – 396.b.3).

Δηλαδή: είναι δε εύκολον να κατανοηθεί, καθόσον το όνομα του Διός είναι λόγος ακέραιος, τον οποίο έρχονται οι άνθρωποι και τον διχοτομούν και, αφού τον διχοτομήσουν, άλλοι μεν χρησιμοποιούν το ένα μέρος, άλλοι δε το άλλο· γι’ αυτό άλλοι μεν τον αποκαλούν «Ζήνα», άλλοι δε «Δία»· ορθότατα, λοιπόν, ονομάζεται όπως ονομάζεται ο θεός αυτός, στον οποίο οφείλουν αιωνίως το ζην τους όλα τα ζωντανά όντα, (το δε όνομά του, ενώ ήταν ένα, ενιαίο και ακέραιο), έχει διχοτομηθεί, έχει διαιρεθεί, όπως είπα, σε δύο ονόματα: στο «Δία» και στο «Ζήνα» (απόδοσις: Εκδόσεις Πόλις).

Οι Στωικοί θα οικειοποιηθούν αυτήν την επιχειρηματολογίαν. Όμως, από την άλλην πλευράν, όπως «Ζηνός» είναι κοινόν εις την Ιλιάδα και τις τραγωδίες, άλλοι σχολιαστές σκέφτηκαν ότι ο Ηράκλειτος χρησιμοποιεί αυτόν τον τύπο άνευ προθέσεως, ευρίσκοντάς τον απλώς καλύτερα προσηρμοσμένον εις το ποιητικόν του ύφος.

** Η ερμηνεία που υιοθέτησε ο Κ. Reinhardt.

Πηγή: http://www.mikrosapoplous.gr/heracletus/heracletus0.html.

Σύντομον βιογραφικόν. Εκτός από συνδήκτωρ (αντιπρόεδρος) του συμβουλευτικού οργανισμού ΕΙ·ΕΝD(EndNationalDebt), ο Δρ. Νίκος Γεωργαντζάς είναι καθηγητής συστημικής δυναμικής στο Πανεπιστήμιο Fordham της Νέας Υόρκης. Η συστημική δυναμική είναι μία σχετικά νέα επιστήμη, η οποία τα τελευταία έτη σημειώνει ραγδαίαν ανέλιξιν, τόσον εις την Αμερικήν όσον και εις την Ασίαν και την Ευρώπην. Ο Δρ. Γεωργαντζάς είναι ιδρυτικόν μέλος του ελληνικού τμήματος του παγκοσμίου οργανισμού συστημικής δυναμικής, έχοντας διατελέσει πρόεδρος του σχετικού παγκοσμίου συνεδρίου, το οποίον έλαβε χώραν εις τας Αθήνας το 2008. Κατατάσσεται εις τους κορυφαίους παγκοσμίως επιστήμονες του τομέως του, με δημοσιεύσεις εις πλήθος επιστημονικών περιοδικών και βιβλίων. Πέραν των ακαδημαϊκών του καθηκόντων, διά των συνεχών του άρθρων-παρεμβάσεων βρίσκεται εις την πρώτην γραμμήν της προωθήσεως του ελληνικού μας κόσμου και πολιτισμού, ενώ επίσης αγωνίζεται διά την κατανόησιν και λύσιν των προβλημάτων, τα οποία συλλογικώς αντιμετωπίζει το ελληνικόν μας έθος και έθνος, επάνω εις όλην την επιφάνειαν του πλανήτου Γαία.