Ο Χένρι Ντέιβιντ Θόρω (Henry David Thoreau) ήταν Αμερικανός φιλόσοφος, φυσιοδίφης, συγγραφέας και ποιητής από το Κόνκορντ της Μασαχουσέτης (1817 – 1862). Ήταν το τρίτο παιδί ενός μικρο-επιχειρηματία. Φοίτησε στην Ακαδημία Κόνκορντ και συνέχισε τις σπουδές του στο Χάρβαρντ, όπου είχε καθηγητή τον Έμερσον, από τον οποίο επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό.
Προσχώρησε στον υπερβατικό ιδεαλισμό, αλλά ήταν τελείως αντίθετος με τους Γερμανούς ιδρυτές του. Έτσι θεμελίωσε τη δική του φιλοσοφία σε θεωρία και πράξη. Υπήρξε από τους πιο πρωτότυπους Αμερικανούς συγγραφείς και ποιητές της εποχής του. Ήταν ον εμπνευστής του υπερβατικού ιδεαλισμού και λάτρης της Αρχαίας Κλασικής Ελλάδας.
Ενδεικτικά έργα του είναι :«Μια εβδομάδα στα ποτάμια Κόνκορτ και Μαίριμακ» 1849, «Ένας γιάνκης στον Καναδά» 1856, «Ανυπακοή του πολίτη» 1849, «Γουόλντεν, η ζωή στα δάση» 1854,«Ταξίδια και φυσική ιστορία – Περίπατοι» 1862, «Τα δάση του Μέιν» εκδόθηκε το 1863, «Ακρωτήριο Κοντ» εκδόθηκε το 1865, «Πρώιμη άνοιξη στη Μασαχουσέτη» εκδόθηκε το 1861. Το γνωστότερο έργο του ήταν «Η πολιτική ανυπακοή».
– – – Η Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Η – – –
Καλημέρα σας, κ. Θόρω. Είμαι ένας ταξιδευτής του χρόνου. Ήθελα εδώ και πολύ καιρό να κουβεντιάσουμε αλλά ήθελα προτού σας συναντήσω να μιλήσω πρώτα με δυο μεγάλους μαθητές σας. Αναφέρομαι στον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και τον Μαχάτμα Γκάντι. Και οι δύο ασπάστηκαν την κοσμοθεωρία σας και προσπάθησαν να την κάνουν πράξη υπογράφοντας τις σελίδες της ιστορίας της εποχής τους. Υπήρξατε για αυτούς και για πολλούς ακόμη ένας μεγάλος φιλόσοφος και ένας σημαντικός Δάσκαλος. Θεωρείτε τον εαυτό σας περισσότερο φιλόσοφο ή ακτιβιστή;
Θεωρώ ότι αυτά τα δυο πάνε μαζί .Ο ακτιβισμός έπεται του φιλοσοφείν. Το να είσαι φιλόσοφος, δεν θα πει να κάνεις λεπτές και περίπλοκες σκέψεις, ούτε να ιδρύσεις σχολή, παρά να αγαπάς πολύ τη σωφροσύνη, έτσι που να ζεις σύμφωνα με τις προσταγές της, ζωή απλή, ανεξάρτητη, γενναία και γεμάτη ποιότητα. Θα πει να λύνεις ορισμένα από τα προβλήματα της ζωής, όχι μόνο θεωρητικά αλλά και στην πράξη. Αυτο που χρειάζεται είναι να είσαι πρακτικός φιλόσοφος.
Πρακτικός φιλόσοφος;; Δηλαδή;
Έχουμε και σήμερα πολλούς καθηγητές φιλοσοφίας και δεν έχουμε φιλοσόφους. Ένας πρακτικός φιλόσοφος έχει για μέντορα του την φύση .Την αγαπάει και διδάσκεται από αυτήν. Στην συνέχεια αυτά τα διδάγματα αφενός τα κάνει πράξη στην δίκη του ζωή και αφετέρου τα μεταδίδει και τα αποτυπώνει στην κοινωνία την οποία ζει.
Για να μάθεις όμως τα μυστικά της φύσης δεν πρέπει πρώτα να ζήσεις κοντά της;
Μα φυσικά. Εγώ, για να το καταφέρω αυτό απομονώθηκα στη φύση για δύο χρόνια, σε μια τοποθεσία στο Γουόλντεν Ποντ. Εκεί είχα τον καιρό και την άνεση να στοχαστώ πώς είναι στην πραγματικότητα ο κόσμος. Ήταν η πιο γόνιμη περίοδος της ζωής μου. Πήγα στα δάση, γιατί ήθελα να ζήσω λεύτερος, γιατί ήθελα ν’ αντικρίζω μόνο την ουσία της ζωής, και ήθελα να δοκιμάσω, αν μπορώ να μάθω εκείνο που είχα χρέος να διδάξω. Και τότε ένοιωσα πως, ενώ πήγα να πεθάνω κοντά τους δεν είχα ακόμη ζήσει.
Η επαφή του ανθρώπου με την φύση είναι που γεννά ιδέες αληθινές λοιπόν;
Ο κόσμος των δασών και των ποταμών είναι κόσμος καλός, ενώ εκείνος των δρόμων, των πόλεων και του όχλου είναι ένας κόσμος κακός. Είναι ο γάμος της ψυχής με τη Φύση που καθιστά τη διανόηση καρποφόρο, και γεννά τη φαντασία.
Δεν είναι λιγάκι δύσκολο, ένας άνθρωπος, έστω και για μικρό χρονικό διάστημα της ζωής του ,όπως προτείνετε, να ζήσει μέσα στην αγρία Φύση;
Τα δάση δεν είναι ακατοίκητα αλλά ασφυκτικά γεμάτα από τίμια πνεύματα το ίδιο καλά μ’ εμάς… Αυτό που ονομάζουμε άγρια φύση, είναι ένας πολιτισμός διαφορετικός από τον δικό μας. Τελικά, δεν ξέρουμε τι θα πει να ζει κανείς στην ύπαιθρο και έχουμε γίνει οικιακά ζώα περισσότερο απ’ όσο νομίζουμε. Θα ήταν ίσως καλύτερα αν μπορούσαμε να περνάμε περισσότερες ώρες την ημέρα και τη νύχτα χωρίς κανένα εμπόδιο ανάμεσα στο σώμα μας και στα ουράνια σώματα.
Όσο ζούσατε εκεί ,μονός, μελετούσατε καθόλου;
Το πρώτο καλοκαίρι δεν διάβασα βιβλία. Καλλιέργησα φασόλια. Συχνά είχα και καλύτερες ασχολίες. Υπήρχαν φορές που δεν μπορούσα να δεχθώ να θυσιάσω την ομορφιά της στιγμής εκείνης σε οποιαδήποτε δουλειά, πνευματική ή χειρωνακτική.
Από ότι ξέρω σε αυτό το εγχείρημα ήσασταν μόνος. Δυο χρονιά δεν αισθανθήκατε καθόλου μοναξιά;
Υπάρχουν φορές στην ζωή μας που είμαστε περισσότερο μόνοι όταν είμαστε ανάμεσα στους ανθρώπους, παρά όταν μένουμε με τον εαυτό μας.
Στα μέσα της περιόδου της διαμονής σας στο Γκόλντεν, περάσατε μια νύχτα στο κρατητήριο, όταν αρνηθήκατε να πληρώσετε φόρους σε μια δημοτική αρχή, που χρηματοδοτούσε την εκπαίδευση στρατιωτών για τον πόλεμο του Μεξικού. Πως οδηγηθήκατε σε αυτήν την παράνομη πράξη;
Όταν συναντώ μια κυβέρνηση η οποία λέει “τα λεφτά σου ή τη ζωή σου”, για ποιο λόγο να βιαστώ να της δώσω τα λεφτά μου;
Πότε ένας νόμος είναι άδικος;
Όταν ο νόμος είναι τέτοιος, ώστε να σε εξαναγκάζει να γίνεις όργανο αδικίας σε βάρος άλλου. Τώρα μου θυμίσατε και ένα περιστατικό από εκείνη την εποχή όταν ένας γνωστός μου ο Έμερσον με επισκέφθηκε στο κρατητήριο και με ρώτησε: «Χένρυ, γιατί είσαι εδώ;» και του απάντησα με την ερώτηση: «Γουόλντο, γιατί εσύ δεν είσαι εδώ;».
Για να υπάρχουν δίκαιοι νομοί πρέπει να υπάρχει μια δίκαιη κυβέρνηση η οποία και θα τους θεσπίζει και θα τους εφαρμόζει .Ποια κατά την γνώμη σας είναι τα χαρακτηριστικά μιας τέτοιας κυβέρνησης;
Δέχομαι ολόψυχα το ρητό που λέει ότι «Καλύτερη κυβέρνηση είναι αυτή που κυβερνά λιγότερο», και θα ήθελα να το δω να πραγματοποιείται πιο γρήγορα και πιο συστηματικά. Και όταν οι άνθρωποι θα είναι έτοιμοι για κάτι τέτοιο αυτό θα είναι το είδος της κυβέρνησης που θα έχουν. Ένα πραγματικά δημιουργικό και ελεύθερο κράτος για να είναι τέτοιο χρειάζεται και ελευθέρους πολίτες. Όχι σκλάβους.
Ποια είναι τα δομικά χαρακτηριστικά ενός κράτους σκλάβων;
Αυτό που αποτελείται από μια μεγάλη μάζα ανθρώπων που υπηρετούν το κράτος, κυρίως όμως όχι σαν άνθρωποι, μα με το σώμα τους σαν μηχανές. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν έχουν περιθώριο για ελεύθερη άσκηση της κρίσης και του αισθήματος της ηθικής, μα βάζουν τους εαυτούς τους στο ίδιο επίπεδο με το χώμα και τα ξύλα και τις πέτρες’ ίσως και να μπορούν να φτιαχτούν και ξύλινοι άνθρωποι που θα υπηρετούν εξίσου καλά τον ίδιο σκοπό. Τέτοιοι άνθρωποι δεν εμπνέουν καθόλου περισσότερο σεβασμό απ’ ό,τι οι αχυράνθρωποι Σε ένα κράτος σκλάβων οι νομοθέτες του,οι πολιτικοί του,οι δικηγόροι του, οι υπουργοί του και οι αξιωματούχοι του δημοσίου- υπηρετούν το κράτος κυρίως με το μυαλό τους και, καθώς σπανιότατα επιχειρούν κάποιες ηθικές διακρίσεις, είναι το ίδιο πιθανό να υπηρετούν τον Διάβολο, δίχως πρόθεση, όπως και τον Θεό.
Τι είναι αυτό που χρειάζεται για να μετατραπεί ένα κράτος δούλων σε ένα δημοκρατικό κράτος ελεύθερων ανθρώπων;
Να διακρίνουμε και να μιμηθούμε αυτόν τον πολύ μικρό αριθμό ηρώων, πατριωτών, μεταρρυθμιστών με την ευρεία έννοια και ανθρώπων που υπηρετούν το κράτος με τη συνείδησή τους.
Η μάζα γιατί δεν μπορεί να αποκτήσει συνείδηση μονή της και χρειάζεται αρωγούς;
Οι μάζες των ανθρώπων που υπακούν τυφλά στην εξουσία και συμμορφώνονται πειθήνια στις εντολές της, έχουν ουσιαστικά παραιτηθεί από την ελεύθερη άσκηση της κρίσης τους και έχουν προδώσει το ηθικό τους αίσθημα, έχουν χάσει την ικανότητά τους να διακρίνουν το δίκαιο από το άδικο, το καλό από το κακό.
Πως γεννιέται ο ρατσισμός σε μια κοινωνία;
Η κακή γειτονιά που θα έπρεπε να αποφεύγουμε είναι ο ίδιος ο εαυτός μας. Οι δικοί μας φόβοι δημιουργούν κακούς ανθρώπους, κακές γειτονιές, κακούς λαούς.
Που κρύβεται η ευτυχία;
Στην απλότητα. Η ζωή μας αναλώνεται σε λεπτομέρειες… Απλοποιήστε, απλοποιήστε. Οι άνθρωποι ζουν με τη λαθεμένη αντίληψη πως η ευτυχία κατακτάται μέσω κάποιας μοίρας που την ονομάζουν ανάγκη. Αυτήν τους υποχρεώνει να στοιβάζουν θησαυρούς, που θα τους φάει ο σκόρος και η σκουριά, που θα τους κλέψουν οι ληστές και οι διαρρήκτες. Είναι ζωή ανόητη τέτοια ζωή, και κάποια μέρα το ανακαλύπτουν. Συχνά όμως, αυτή η μέρα είναι η τελευταία τους. Αυτό για το οποίο αναστενάζει ο τραπεζίτης, ο τελευταίος «αλήτης» μπορεί να το έχει: ελεύθερο χρόνο και το κεφάλι του ήσυχο.
Η εποχή σας όπως και η δίκη μου δίνει μεγαλύτερη άξια στην ύλη από το πνεύμα…
Δυστυχώς είναι αλήθεια. Για να αστειευτώ… Ντύστε ένα σκιάχτρο με το καινούργιο σας κοστούμι και σταθείτε με το παλιό σας πλάι του. Ποιος είναι εκείνος που δεν θα προτιμήσει να χαιρετήσει το σκιάχτρο; Είναι κρίμα αλλά ξοδεύουμε περισσότερο για να θρέψουμε οποιοδήποτε από τα μέρη του σώματός μας, από ό,τι ξοδεύουμε για να θρέψουμε το πνεύμα μας.
Από ότι ξέρω απεχθάνεστε τον καθωσπρεπισμό και τον μιμητισμό…
Προφανώς. Έχουμε φτάσει στο σημείο αν μια μαϊμού στο Παρίσι φορέσει κάτι, γίνεται αμέσως μόδα στην Αμερική. Να φυλάγεσαι φιλέ μου από ασχολίες που απαιτούν καινούργια ρούχα.
Πότε έρχεται η επιτυχία στην ζωή ενός ανθρώπου;
Όταν κάποιος προχωράει αποφασιστικά προς την κατεύθυνση των ονείρων του, και παλεύει για να ζήσει τη ζωή που είχε ονειρευτεί, θα συναντήσει την επιτυχία εκεί που δεν την περίμενε.
Η αγάπη τι ρόλο παίζει στην ζωή μας;
Είναι μια δύναμη που σε απογειώνει αλλά ταυτόχρονα βάζει και το απαραίτητο φρένο στην ζωή μας. Αυτός που ταξιδεύει μόνος του, μπορεί να ξεκινήσει σήμερα. Αλλά αυτός που ταξιδεύει με κάποιον άλλον πρέπει να περιμένει μέχρι να ετοιμαστεί κι ο άλλος και γι’ αυτό μπορεί να πάρει χρόνο προτού φύγουν. Μόνο έτσι όμως αποφεύγει να τρακάρει. Η αγάπη πρέπει να ‘ναι τόσο φως, όσο είναι και φλόγα.
Ποιο είναι το φάρμακο για μια αγάπη που πεθαίνει;
Κανένα φάρμακο δεν υπάρχει για την αγάπη, εκτός από την ίδια την αγάπη.
Η αγάπη γεννά μίσος;
Υπό προϋποθέσεις ναι. Αυτούς που αγαπάμε μπορούμε να τους μισήσουμε. Οι άλλοι μας είναι αδιάφοροι.
Έχετε πάθη;
Μα φυσικά. Η ζωή είναι τόσο πολύτιμη, ώστε δεν πρέπει να την ξοδεύει κανείς μόνο στο να εξασφαλίσει καλύτερους όρους ζωής.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο χρέος του ανθρώπου;
Ο άνθρωπος οφείλει να ακολουθεί τη συνείδησή του, ανεξάρτητα από το τίμημα.
Ποια είναι η στάση ζωής που προτείνετε;
Η πιο αληθινή ζωή μας είναι όταν είμαστε ξύπνιοι μέσα σε όνειρα. Αν έχεις κτίσει κάστρα στον αέρα, η δουλειά σου δεν πήγε χαμένη. Εκεί θα έπρεπε να είναι. Τώρα βάλε τα θεμέλια από κάτω τους.
Ποια πιστεύετε είναι η μοίρα του είδους μας;
Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι είναι η μοίρα της ανθρωπότητας, στην εξέλιξή της, να σταματήσει να τρώει ζώα και να τρώγεται σαν ζώα , όπως ακριβώς οι άγριες φυλές σταμάτησαν να τρώνε η μία την άλλη, όταν ήρθαν σε επαφή με πιο προηγμένες φυλές .Χρειαζόμαστε επιτέλους μια ζωή υποφερτή και ανθρωπινή . Τι χρειάζεται ένα σπίτι αν δεν έχεις ένα υποφερτό πλανήτη να το βάλεις επάνω;
Τι κληρονομία θέλετε να αφήσετε πριν φύγετε από αυτόν τον κόσμο;
Καμιά. Μια κληρονομιά εύκολα την αποκτάς αλλά δύσκολα την ξεφορτώνεσαι. Κάθε γένια οφείλει να δημιουργήσει την δίκη της πραγματικότητα.
Μια συμβουλή για τους αναγνώστες μας πριν κλείσουμε;
Να έχουν τα μάτια τους ανοιχτά ώστε να ανακαλύψουν όσο νωρίτερα γίνεται τον προορισμό στον κόσμο μας. Και αυτός ο προορισμός θα πρέπει να είναι πάντα συμβατός και με την ευημερία του διπλανού μας. Πολλοί άνθρωποι πηγαίνουν για ψάρεμα όλη τους τη ζωή, χωρίς να ξέρουν ότι δεν είναι τα ψάρια αυτό που ψάχνουν.
Σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο που μου αφιερώσατε.
Και εγώ σας ευχαριστώ.
_______
Πηγή βιογραφίας:Wikipedia
Η παραπάνω συνέντευξη δεν είναι αυθεντική αλλά προσπαθεί να προσωπογραφήσει τον Χένρι Ντέιβιντ Θόρω. Όλες οι απαντήσεις είναι στο σύνολο τους απόψεις και θέσεις του ιδίου και διαμορφώθηκαν από τον συντάκτη ,για να συνδυαστούν εν αρμονία, ώστε να δίνεται η εντύπωση μιας συνέντευξης με συνεχή ροη.
Τσιτσιπάνης Χρήστος
Ειδ. Νευροχειρουργικής στο Π.Γ.Ν.Ι.
Δείτε επίσης:
✦ «Εγώ δεν γεννήθηκα για να εξαναγκάζομαι. Θα αναπνέω με τον δικό μου τρόπο.» Πολιτική Ανυπακοή ~ Καθήκον και Χρέος
“Ο ΠΙΟ ΤΑΠΕΙΝΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ”
